TOPLUMSAL SOSYOLOJİ VE TOPLUMSAL DEĞİŞİM
Diyalektik, her şeyin sürekli hareket halidir, her şey, doğada var olan tüm şeyler, bir süre varlıklarını sürdürdükten sonra yerini başka bir şeye bırakarak yok olurlar. Doğa anakronik değildir, her şey, her dakika her saniye değişir ve çelişki evrenseldir, tersi çelişmezlik ilkesine götürür, temelleri Aristotelese kadar gider, oradan kök alan bir ilke…
Marx’a göre her şey değişim halindedir ve toplumlarda durmaksızın değişirler. Çünkü Marx’a göre emek, dünyayı daha yaşanılabilir hale getirme, insan ihtiyaçlarını daha işlevsel kılma ve herkese yayma, ve bu faaliyetiyle insan, insanın varoluş ve potansiyeli geliştirme kapasitesi insanın özünü oluştur.”Tarihteki toplumları anlamanın gerçek anahtarı üretim tarzıdır”. Marx,
Marx, insanlık tarihinden gönümüze var olan, ve varlığı tarihte hep yaşanmış ve hissedilmiş üretim tarzı, iktisadi yapı, ve onların ayrılmaz bir parçası olan toplumsal üretim ilişkileri arasında bir karşıtlığın sürekli olduğunu savunur. Marx’ göre, her üretim tarzı kendini sürdürebilecek uygun toplumsal ilişki biçimlerini yaratmak zorundadır. Toplumu anlayabilmek için öncelikle insan doğasını, onu doğadaki diğer varlıklardan ayıran temel özelliği bilmek gerekiyor.
Bize değişmez gibi görünen toplumsal süreçler, biz fark etmesek de durmaksızın değişirler. Marx, değerlerin üretimi olarak üretim ve kullanım değerlerinin üretimi olarak üretim arasında yaptığı ayırım ile kapitalizmin gelişimi ile birlikte üretim ilişkilerinde yaşanan değişime dikkat çeker. İnsanlığın geldiği bu aşamada kapitalizm de nitelik değiştiren, değişen ve dinamik olma özelliklerini giderek kaybetmiştir.
Kapitalizmin kendisini tüketen ve dünyadaki üretimi silah zoruyla dağıtan bir nitelik kazanmasıyla birlikte, modern toplumun ekonomik hareket yasası da giderek ortaya çıkacaktır. Marx, Olguların belli bir tarihsel bağlam içinde, karşılıklı bağlantılar içinde ve bu bağlantıyı düzenleyen şeyi araştırarak, tarih ve toplumsal yapının bütün parçalarının karşılıklı birbirleriyle içsel ilişkiler içinde bulunan ve belirli dönemlerde gerçeklerin formunu ve tipini şekillendiren yasaları nasıl ürettikleriyle ilgilenir.
Marx’ın toplumsal değişmeyle ilgili düşünceleri, tarihteki toplumların araştırılması ve analiz edilmesi üzerine yapılan sistematik ve bilimsel çalışmalarıyla şekillenmiştir. Kimilerine göre Marx, sadece kapitalist toplumu analiz ederek bu sonuca varmıştır anacak, bu iddia haksız ve basit bir analizden ibarettir. Marx, toplumlar tarihinin sınıf mücadeleleri tarihi olduğunu açıktan söylemektedir.
O nedenle Marx’taki toplumsal değişme kuramı, salt kapitalist topluma özgü bir kuram değildir. Çünkü Marx’a göre maddi koşullar ve ideoloji- fikirler, zorunlu ve olumsal ilişkiler tarafından belirlenir. Kapitalizm koşullarında ve kapitalist üretim tarzında kapitalist burjuva sınıf ile işçi sınıfı ve bunun bir sonucu olan emek ve sermaye zorunlu ilişkilidirler.
Marx, tarihsel gelişmenin sonuçları hakkında her türlü evrensel apriori teoriyi reddeder. Bize göre evrimci anlayış, sınıflı toplumların hayatlarının son süreçlerine ilişkindir ve sınıf mücadeleleri tedricen ortadan kalkarken bu süreci evrimsel bir değişim takip edebilir.
Kapitalizm de ‘azami kar’ ve ‘artı değer’, sermayenin kesin egemenliği ve rekabet ölümcüldür. Bu süreç Üretimin emeğin tam kontrolüyle sonuçlanamayacağına göre, rekabet ve kar ölümcül bir sistem sorununa dönüşerek, kendisini de yok etmenin koşullarını yaratır. İnsanın biyolojik evrimi ve süreç içindeki ihtiyaçları da bu gelişim paralelinde değişerek her geçen gün yeni ihtiyaçlar ortaya çıkarmaktadır. Marx, yeni ihtiyaçların yaratılmasını, basitçe salt kapitalizmin ürettiği bir şey olarak görmez, onu insan olmanın ve insani potansiyellerin açığa çıkmasının maddileşerek maddi bir gerçeklik kazanmasını ayrılmaz bir parçası olarak görür.
Erdoğan ATEŞİN
KAYNAKLAR:
1- Sosyolojiye Giriş.(Anadolu Üniversitesi Yayınları)
2-Klasik Sosyoloji Tarihi.(Anadolu Üniversitesi Yayınları)
3-Modern Sosyoloji Tarihi. (Anadolu Üniversitesi Yayınları)
4.Toplumsal Değişim Kuramları.( Anadolu Üniversitesi Yayınları)
5-Sosyolojide Yakın Dönem Gelişmeleri.(Anadolu Üniversitesi Yayınları)
6-Karl Marx. Kapital. C.1-2-3.(Yordam Yayinlari)
7- Yeni Komünizm.( Bob Avakıan)
