Ahmet Hulusi KIRIM
TARİH 22 OCAK 1905. Günlerden Pazar.
Saint-Petersburg karlarla kaplı. Varoşlardaki evlerinden çıkan yoksullar ellerinde ikona, dinsel
flama, Çar’ın portreleri ve kızıl bayraklarla kışlık saraya akın ediyor. Halkların babası gördükleri Çar
Nikola’ya dilekçe verecekler.
Kısa zamanda kalabalık üç yüz bin kişiye ulaşıyor. Papaz giysisine bürünmüş yarı provokatör
Gapon, yardımcısı mühendis Rutenberg ile kalabalığın en başında. Silahsız kitleler ise biraz sonra
uğrayacakları katliamdan habersiz coşkulu bir şekilde marşlar söyleyip saraya doğru ilerliyor.
Yürüyüş kolunun başında olan gruplar sarayın çevresine geldiklerinde silah sesi duyulur. Bu sırada
askerler kalabalığı sarar ve safları aniden yarılır. Ortaya çıkan atlı Kazaklar kalabalığın arasına dalıp
kılıçlarıyla kalabalığı duvara sıkıştırır. Bilinci, iç tedirginliğini yok etmek için alabildiğine sarhoş edilen askerler duvara sıkıştırılan kalabalığın üstüne rastgele yaylım ateşe başlar. Gece olunca askerler, sağ kalan yaralıların da işini süngü ile bitirir ve cesetlerle dolu trenler katledilenleri şehir dışına taşır.
O günün bilançosu bin ölü ve üç bin yaralı olarak kayıtlara geçer ama Çar’ın halkların babacığı olduğu şeklindeki mistik inanış da yıkılır.
POLİS ŞEFİ ZUBATOV’UN SAHTE İŞÇİ ÖRGÜTLERİ
1855’de tahta çıkan Çar II. Aleksander, toprak köleliğini kaldırınca, yaşamını sürdürebilmek için
her şeyi yapmaya hazır insanlar şehirlere göç eder. Proletarya kısa zamanda nicel ve nitel olarak
gelişir. Çarlık hükümeti de boş durmaz. Bir yandan baskı tedbirlerini artırırken diğer yandan işçileri devrimci hareketten saptırmak için Okhrana (Çarlık gizli polisi) denetiminde sahte işçi örgütleri kurmaya girişir. Bu örgütlere Okhrana’nın başındaki Zubatov’a atfen Zubatov örgütleri adı verilir.
Papaz Gapon bu sahte örgütlerin kuruluş döneminde Zubatov’un dikkatini çekti.
Mujik oğlu olan Gapon, Ukrayna şehri olan Biliki’de doğdu. Mistik ve sefil bir çocukluk geçirdi.
Papaz okuluna girdi. Okulu bitirince evlendi. Karısı çok geçmeden ölünce ruhsal dengesi bozuldu.
Delirme alametleri göstermeye başlayınca Saint Petersburg’a taşındı ve Din Bilimleri Akademisine
kaydoldu. Burada öğrenim görürken görevinin dışına çıkıp gizli örgüt militanlarıyla tanıştı. Geceleme yurtları kurdu. Çocuk barınakları ve ocaklarını canlandırdı. Öbür dünyadan çok dünyevi işlerden bahseden Gapon kısa zamanda tanındı ve sevildi. Hazırladığı projeler Zubatov’un da kulağına gitti. Onu çağırdı. Gapon muhatabının kimliğini bilmesine karşın onunla çabuk anlaştı ve sahte Rus Fabrika İşçileri Birliği ile ilgilenmesi teklifini kabul etti. Oradan gelecek desteklerden yararlanarak Okhrana’yı kendince kullanacaktı. Tek bir şartı vardı polis hiçbir zaman, işçilerin şüphelenmemesi için sendika üyelerini tutuklamayacaktı.
Gapon maceraya atıldı. Zararsız meczup tavrı patronların bazı reformlar yapmasını, polisten para
koparmasını ve polis müdürünün işverenler üzerinde baskı kurmasını sağladı. Yardımcılarından en
iyileri, suç ortaklığı ağları kurarak şubeleri artırıp her yere sızdılar. Para yardımları sel gibi aktı.
Proletarya “rahat durduğu” için Okhrana’nın koridorlarında papazdan memnuniyet duyuluyordu.
Sosyal Demokratlar ise, bu reformcu girişimden yığınların onlara sırt çevireceği endişesiyle
korkuyorlardı. Sendikayı el altından yöneten Gapon için işler iyi gidiyordu. Taki Putilov işletmelerinde Rus Fabrika İşçileri Birliği üyesi dört işçi işten atılana kadar. Ücret artışı istedikleri için atılan işçiler Gapon’a gelerek yardım istediler. Gapon sendikanın baskısıyla grev emri verdi. Grev 14 Ocak günü başladı ve tüm fabrikalara yayıldı. Gapon mitingden toplantıya koşuyor, ateşli konuşmaları işçilere moral veriyordu.
Grevler bütün şiddetiyle devam ederken Gapon bir yandan da hak talepleri karşısında ne
yapacağını düşünüyordu. Sonunda, doğrudan Çar’a hitap etmeye karar verdi. Bütün işçiler kışlık
Saraya yürüyecek sıkıntılarını dile getiren dilekçeyi Çar’a ileteceklerdi. Bu teklif işçilerce büyük bir
sevinçle karşılandı. Gapon’un kaleme aldığı taslak Devrimci Sosyalistler ve Bolşeviklerin de katkısıyla son şeklini aldı.
Alınan kararı Gapon, işvereni Zubatov’a bildirdi. Zubatov devletin hain planını bildiği için
Gapon’u cesaretlendirdi ve yürüyüşe önderlik etmesini istedi. Ayni anda Çar’ın savaş konseyi
toplandı.Daha önce kararlaştırıldığı üzere işçilerin saraya yaklaştırılmaması ve ateş açılması karar
altına alındı.Toplantıya katılanlardan birisi:
“Rusya’nın damarlarını açmak ve biraz kan akıtmak gerekir. Bu toplumu yatıştırır”
diye” bağırdı.
Katliamdan canını zor kurtaran ve Devrimci Sosyalistler tarafından Paris’e götürülen Gapon,
Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde bulunan sürgün ihtilalciler tarafından efsane kahraman olarak
karşılandı. Hatta Lenin bile onunla defalarca görüştü. Çeşitli İngiliz gazetelerine verdiği mülakatlar ona ufak bir servet getirdi. Bu denli başarı başını döndürdü ve sefil bir hayata daldı. Bir yılda iflas
etti. Devrimci Sosyalistler de ondan bıkmak üzereydiler. Bu tükenmişlik sırasında Okhrana’ya bir
mektup kaleme aldı. Otuz bin Ruble karşılığında yeniden hizmetlerini sunmak istiyordu. Kumar, içki, sefahat içinde yuvarlanan Gapon kolay elde tutulacağından teklifi kabul edildi ve bir kez daha satın alındı.
Rusya’ya geri döndüğünde hiçbir şeyden haberi olmayan eski İşçi Birliği partizanları Gapon’u
sevinçle karşıladı. Hemen bir eylem komitesi düzenledi ve fabrikalara yeni hücreler yerleştirdi. Amacı ihtilalci propagandaya karşı koymaktı. Bu süreçte fabrikalarda örgütlü birçok militanı Okhrana’ya teslim etti. İşler iyi gidiyordu. Fakat bir sabah en iyi yardımcılarından Çeremuçkin intihar etti. İşçiler bu ölümü şüpheli bulduğu için soruşturma açıldı. İntiharın tam nedeni anlaşılamasa da Çeremuckin’in kendisini asmadan önce papazı lüks bir kabareye kadar izlediği ve onu bir kızla oynaşırken gördüğü ortaya çıktı. Örgütün kasasında da birkaç haftadır açık vardı.
DARALAN ÇEMBER VE İHANETİN SONU
Devrimci Sosyalistler, Okhrana’ya sızmış olan Petrov adlı militan sayesinde neler döndüğünü
haber aldılar. Kanlı Pazar sırasında Gapon’u kurtarmış olan Rutenberg’den ikili oyuna aday olarak
Gapon’a teklifte bulunup haberin doğruluğunu araştırmasını istediler. Rutenberg Gapon’u gördü ve Okhrana için çalışmayı önerdi. Gapon bu teklif üzerine tuzağa düştü ve kendisiyle birlikte Okhrana için çalışma teklifini kabul etti. Rutenberg para koşulu ileri sürdü ve düşünmek için birkaç hafta süre istedi. Partiyi yöneten savaş örgütüne durumu bildirdi.
Savaş örgütü toplandı. En yüksek şefi YEVNO AZEF kararını verdi.
“Rutenberg, herkesin önünde Gapon’un maskesini düşürmelidir dedi. Çünkü, proletarya içinde
saygınlığı hala çok büyüktür. Polise bir ders vermek için siyasi polisin müdürlerinden Raçkovski’yi de aynı tuzağa düşürmek iyi olacaktır”
Emir Rutenberg’e iletildi o da ertesi gün Gapon’u aradı.
“Parayı ikiye bölelim” dedi.”Ben aranan adamların listesini Okhrana’ya vereceğim ama parayı
Raçkovski’nin elinden almak istiyorum.”
“Deneyeceğim” diye cevap verdi Gapon.
Müdür öneriyi reddetti. İki adam rublelerin teslim edilmesi için 10 Nisan 1906’da Oserki’de
bulunan ıssız bir villa da randevulaştı.
Gapon kararlaştırılan günde villaya geldiğinde Rutenberg onu bekliyordu. Rutenberg savaş
arkadaşlarına ihanet etme düşüncesinde tedirginlik duyarmış gibi yaptı. Gapon elinden geldiği kadar onu kandırmaya çalıştı.
“Gerçekçi ol” diye bağırdı.”Devrim başarısızlığa uğradı. Olaylardan yararlanmayı bilmek gerekir.
Bugünkü devrimciler artık azmışların ve canilerin derme çatma topluluğundan ibaret.”
Rutenberg düşünceli bir şekilde “Ya bunları yoldaşlara anlatırsam” dedi.
“Sana inanmazlar” diye sırıttı Gapon “Seni deli yerine koyarlar. Benim gücüm buna dayanıyor.
Kimse Gapon’un polis için çalıştığına inanmaz”
Rutenberg tek bir kelime söylemeden bitişik odanın kapısını açtı. Odadan beş adam çıkıverdi.
Örgüt Tarafından gönderilen işçiler her şeyi işitmişti. Papaz inledi, uludu, hıçkırıklıklarla
sarsıldı.Onu bileğinden kavrayıp sürüklediler ve kalın bir direğin çevresine ip geçirerek tavana astılar.
Aradan aylar geçmesine karşın Okhrana, ajanı Gapon’un akıbetinden haber alamamıştı. Papazın
sonunu bir süredir gözden yitirdikleri Devrimci Sosyalistler arasındaki en iyi ajanından aldılar. O
kişi, Rutenberg’e Gapon ile Raçkovskı’yi tuzağa çekmesini söyleyen, Gapon’un idam fermanını
imzalayan Devrimci Sosyalistlerin savaş örgütü şefi Merkez Komite üyesi provokatör YEVNO AZEF idi.
KISSADAN HİSSE… 23.01.2023
K A Y N A K Ç A :
V.Aleksandrov-Kanlı Pazardan Ekim İhtilaline.
Ossip Piatnizki-Bir Bolşeviğin Anıları.
Bernard Thomas-Polis Kışkırtmaları.
Wendell Minnick-Ajan Provokatörler
Ahmet H.kIrım-Komplo Tarlaları.
